Selamat Datang - Semoga Bermanfaat (^_^)

4.26.2012

Cerpen bahasa bali

 MATEGUL TANPE TALI
Karya I Gusti Ngurah Waca Warsana


METEGUL TAN PATALI

Das lemahe Luh Manik sampun bangun nabdabang ajeng—ajengan sane pacang adolipun ring warung ipune. Pianak muah matuannyane luh muani taler sareng repot ngopin. Makasami ulet makaria, saantkan pukul lima semeng  sampun akeh anake sane rauh matumbasan. Genah warung ipune becik pisan, ring panepi kaaler kota denpasar, ring pinggir margine ageng. Punka awinanwarung ipune setate penuh antuk anak matumbasan. Langganan ipun akeh pisan. Dagang- dagang, supir-supir, pagawe pagawe muah murid-murid sami mararian matumbasan irika.
Sayuakti warung ipune sampun kasub pisan gena ipun becik, tis, kaungkulan baan punyan tangi. Ajeng-ajengane sampun kasub indik jaan muah bersihnyane. Duaning Luh Manik pinter pisan ngracikang ajeng-ajengan, kawatu olih matuan ipune luh.
Pukul lima semeng sami sampun madabdaban. Warungnyane sampun kabukak. Magedaban anake rauh matumbasan, kadi semute nyerung gendis.
“Luh, da the nyen kesusu. Ingetang mabanten jotan malu,” pajar matuannyane luh.
“inggih meme! Ne suba tanding tiang,” masaur nil uh manik.
“putu, putu! Kemu aturang banten jotane! Suba keto babdabang ragan ceninge masuk. Ingetang ngajengang malu!” pajar nil luh manik ring pianak ipune.
“inggih meme.”
Warung punika sampun rame antuk anak matumbasan. Kemengan asane luh manik ngayahin. Aget pesan matuan ipune setate sedia ngopin. Dados ipun anake sane matumbasan nenten lami nyantosang. Sami pada seneng, saantukan serpis ipune becik pisan,cepet turing rapi.
“meme! Ngidih pipise bekelang tiang masuk.” Rauh pianak ipune ngidih pipis.
“ Ditu jemak dikotake ning!”
Pianak ipune putu sastra mangkin sampun kelas III ring sekolah dasar. Timple ipune muah pisagan-pisagannyane nyulukang ipun “I Ubuh,” dening bapan ipunesampun padem. Matilesan pisan ipun ring deweknyane lacur. Makejang anake kapiolasan, saantukan ipun kasengguh pradnyan ring sekolahan. Dueg pisan masawitra, alep tetingkahan ipune, turing dueg pisan ngalap pitresnan anak. Sengan ipun luas masekolah, nyanjaang ngopin pekak ipune makaria ring uma. Diken-kene ring warung mantu memen ipun madolan. Yan dipradene tan wenten kkaria, ring bale banjarre ippun ajak timpal-timpal ipune main pingpong.
Ni luh manik setata repot ring warun. Matuannyane sane muani makaria ka sawah, sane luh ngopin ipun ring warung. Dikenkenne yan makaria kidikan, ring umah ipun mabersih-bersih, muah ngelebengan mamahan celeng. Ni luh manik nenten naenin ngoyong.  Dinuju warung ipune suung, wenten dogen karia sane ambil ipun. Luirnya ngulat-ngulat tipat, majejaitan, ngrenda muah sane tiosan. Cutetne sebet pisan ipun ngambil karia.
Pukul sie wengi warung ipune wau katutup. Wus punika langsung ipun nuju ka kamar jagi sirep. Makelo biasane wau ipun mresidayang sirep aris. Napi ke mawinan? Saantukan eling ipun ring sikiannyane lacur, katinggalang mati antuk somah pitung tahun sampun lintang. Duk punika ipun sareng pianaknyane Putu sastra sane wau mayusa tigang tahun, taler katututan antuk matuannyane luh-muani muah pisagan-pisagan ipune samian ngater somah ipune I Made Antara, mrika ka plabuhan Padang Bai. Saking irika ipun jagi mlayar ka Lombok, ngungsi genah ipun nglanjutang paplajahan ring akademi pemerintahan dalam negri ring kota mataram. Ipun sareng timpal-timpalnyane malih katigang ring kantor gubenur polih tugas belajar saking pemerintah propinsi Bali.
Kacerita Made Antara sampun wenten ring tengah kapale ageng. Sakadi dik kapale punika ningalin pesisi mlayar ring segarane agung ingih punika ring selat Lombok. Makasami panumpange ngulap-ulapin sakeng duur kapale ical saking pangaksian, irika raris sang ngater maulek budal. Sapunika Luh Manik sekeluarga sareng pisagan-pisagan ipune.
Lacure nenten sida baan ngelidang. Manawi padewasane mula kaon rauh ring  tengah sawage kapale kagebug antuk angin ribut. Kagulung –gulung antuk ombak ageng sane matulu-tulu. Sang nakhoda sampun ngusahayang sareng anak buahnyane mangdena sida selamet.
Taler sampun ngirim SOS  ka palabuhan jagi nunas pitulung. Nanging lacur, tan papura yuakti perjuangan ipune kapale sampun goyah kemu –mai kapantigang antuk ombak sane lintang madurgama. Pamuputne kapale remuk. Panumpang –panumpange muah anak buah ipune sami nenten wenten ane selamet.  Makasami padem. Akehan sawan panumpange muah anak buah kapale nenten kapangih. Punika taler sawannya I Made Antara.
Sebilang eling ring padem somah ipune, ten mari Luh Manik angembeng – ngembeng yeh panon. Sedih ipune tan ja gigis, santukan trsnan ipune makakalih kadasarang antuk kayun ane suci, cinta sama cinta. Sawetara ataun laminnyane ni luh manik sekeluarga kasaputan antuksungkawa.  Luh manik sebet kelangan somah sane lintang tresnin ipun, putu satra sebet kelangan bapa, meme bapannya sebet tan sinepi, santukan panak sane cagerang ipun pisan padem nadak. Samalihnya sawannyane tan kapanggih.
Sesampune ngigisang sebet ipune matur ring matuan ipune luh- muani.
“ Meme, bapa! Tiang Makita malajah madagang mukak warung. Apang sida tiang ngengsapang sebete sakabedik.”
“ yen keto, bapa setuju pesan teken keneh ceninge. Tuisaja bukaraos ceninge. Apang sing cening bareng nyakit  ati nyen, magenang anak ane tusing enu. Ento ade pianak cening I putu, jalan jani yasin apang ja ia dadi jeleme melah. Malajah suba madagang. Nangging kangoang pade mabedik malu! Gabahe ento adep angon pokok !” sapunika tutur matua ipune nuani.
“ Bapa yen buat anggo pokok tiang nu ngelah bekel abedik, wireh sabilang abulan tiang polih uang pensiunan beli Madene dikantor.” Matuan luh nimbal sunaur.
“Cening! Meme muah bapa suba tua. Kenken ja keneh luhe meme nintut. Nyen nawang. Dumadak ada sweca Widhi. Idupe buka songgane luh! Cara rodan pedatine. Aget lacure mula matimpal luh! Dumadak je cening ngelah nasibe melah. Kaget uli madagang nyan luh mresidayang ngenepang isin paon, muah nyekolahang pianak. Meme ajak bapan luhe mula matempahang awak teken luh!”
Kadi wenten suecan widhine. Uli sesukat ipun madagang, matingtingan sayuakti nasib ipun sekeluarga. Mrasidayang ipun mianin isisn paon sawai-wai; nyekolahang pianak, turing mrasidayang taler mangun muah, antuk hasil madagang kewanten.
Ageng saya, ageng taler godan ipun. Pisagan-pisagan ipune sane mula madasar gedeg, ngawe orta sane boya-boya sane tan nyandang piragi. Akehan sane madasar antuk manah iri, kema-mai nyelek-nyelekang Ni Luh Manik.
“Sing saja uli hasil madagang dogen ia byidayang ngawe umah gede amonto. Amongkenke batin anake ngadep nasi? Icing masih ngalamin dadi dagang. Kalingke bati mango ngawe umah, angon bianpaon dogen kuangan. Yan sing mula ia ngadep kejegegan, ngadep kajegegan, ngadep kemikane, manis, sing ja nyidayang buka keto. Yan sing the sajam godot kuping icange aneh!” sapunika pagonjakan anake luh-luh nuju ipun makumpul ngalih kutu. Sane benehan manah ipune masaur baban.
“lagute teh layahe sing matulang. Ngraos ulah pesu dogen. Ngebut,cara motore tusing dadi baan ngerim. Selidik anake malu satondene ngomong.  Da madasar baan iri. Apin bedik, apa buin liu ia maan bati. Mula ia ngelah nasibe. Da je demen nyelek-nyelekang timpal. Yan suba ia aget, iraga lacuran pasti maan masih kripisane.
Yan sampun aketo, irika biasane luh-luhe ngomong saling tembung, aling pagedenin, cara cicinge ngarang tulang tan paisi.  Biasane wenten dogen sane nekedang ring ipun setate eling ring sikian ipun lacur. Nguda ke liunang ngalih musuh?. Cutetne ipun madagang antuk manah sane jujur. Punapi ja anake ngraosang, sara ipun! Yening sampun kenjel  pasti pacang usan. Dening sampun terang pisan. Ipun madagang jagi ngyasain pianaknyane I Putu Sastra sane anggen ipun panegulan manah.
Saantukan kari wimuda, wau madrebe pianak asiki, sedeng nedenga yuakti gunan ipune. Akeh pisan anake muani – muani mabudi ring ipun. Napi malih anak tua, truna-trunane buduh pisan kasmaran. Ring kumpulan pemuda-pemudane ipun kajulukang “janda kembang”.  Saantukan kajegegan ipune ngukup desa. Kemikane manis, asing ucapangipun nganyudang manah. Kadi sekare sedge mekare. Miik maimpugan,seger-buger.
Dados ipun, nyabran dina uli semengan ngantos wengi, warunga punika setate rame antuk anak lanang-lanang, truna wiadin tua. Tetujonnyane wantah nganggurin Ni Luh Manik. Makejang pada ngedengan kesugihan ipune. Ngedengan sepede motor muah sane tiosan. Maderet hondane, yamahane, suzukine muah vespane ring arep warung trima ipun. Dagingnya nenten tios, wantah ngelemesin luh manik, pacang kaangen kurenan. Mangingkek Luh Manik matilesan  pesan ring awak ipune lacur. Inget ipun ring madrebe pianak ubuh. Cutet manah ipun, jagi ngyasain pianak ipune nyantos kelih.
Keneh manusa nenten ja naenin langeng. Napi malih anak luh. Sawai-wai manah ipune bise meseh. Punika taler luh manik, saantukan akeh pisan anake ngoda.  I GedeParta nyabran dina rauh ngangur mrika. Ipun sampun ngelah somah, nanging lacur! Sampun limang tiban ipun makurenan, masih kayang mangkin during madrebe pianak. Ipun sampun kasub sugih. Sawahnyane makudang-kudang hektar linggahnyane. Sane mangkin wau ngwangun selip ring arepan umah ipune. Umah ipune mapaekan genah ipun ring umah Luh Manike daweg kari bajang. Ngraos ipun dueg pisan. Asing ucapanga lengut. Napi malih anake luh, anak muani rasane lelor miragi.
 Sane mangkin sampun wengi. Sawetara pukul pitu. I GedeParta nyojog rauh ngangur ka warung.
“Halo, selamat malam luh jegeg!”
“ Selamat malam beli bagus!”
“ Apa kabar luh ?”
“Patuh teken ibi sanja beli.”
“Sing ade perubahan?”
“Aduuuh! Melid gati, suba orahang patuh.”
“Gaya gati mulane luh, ape buin mapayas adat cara jani. Jegeg cara dedari uli suarga.”
“Suud malu ngulgul tiang beli gede! Ngoyong malu dini nah!tiang jagi ngaturanng canang.”
“Rerainan ape jani luh?”
“Sing je ade rainan beli. Mula tiangsebilang peteng setata ngaturang canang nunas kaselamatan ring Ida batara.”
Luh Manik Pesu nampa bokoran bek madaging canang. Gede Patra ngantos ring warung  sareng anake sane tiosan sane patuh tatujon ipun ingih punika nganggur. Nenten lepas-lepas matan ipune ring luh manik. Tindakan muah tayunganne lemuh magelohan nganyudang manah. Pakrimik ipun pedidian.
“Aduh dewa ratu, yen amone jegeg anake luh, teked ka suargan adu tusing bakal kaciwa ratu Betara! Dumadak jai pun nyak makurenan teken titiang.”
Sedek ipun ngrimik asapunika, manahnyane nerawang doh pisan. Tengkejut ipun mirage suarannyane Luh Manik.
“Apa orahang beli ajak pedidian cara anak buduh? Ngrimik cara munyin tibangbung dingeh tiang?”
“Sing Luh. Beli agen pesan teken goban luhe. Kalah ratu sirikit uli siam.”
“De je beli bes sanget ngajum anake buka tiang. Da bes tegeh nunjuk tiang, dilabuhe tusing babak belur!”
“Beli ngorahang amen benehne luh. Saja beli buduh paling teken luh.”
“Bedikang ngajum, bedikang! Sang ade pis cenik!”
Wangine sampun ngawayahang. Warung ipun sampun sepi. Kantun ipun kewenten sareng kalih. Negak mapaekan. Gede Parta ngalak sesolahan ipune, ngancan gudip liman ipune. Sambil ngusap-usap boknyane ipun ngomong sada bamban.
“ Luh cutet beli ngidih kaputusan luhe jani. Suba telung bulan mkelone beli melali mai ngalih anake buka luh, dadi tuaramrupa ape. Mulane luh demen ngawening apang beli sesara. Pedalem anake beli abedik! Bang anake beli raos abuku. Da endepange kene, buka sambuke ditengah segarane agung mailehan panting ombak tusing karuan-karuan. Sadia pesam keneh beline yen luh nyak ngidepang munyin beline. Luh bakal idih beli anggon beli somah. Kenken? Da nake nengil dogen cara bedogol! Bang anake beli raos abedik!”
Bebelan rasane Ni Luh Manik mirage baos I Gede Partane. Sujatine manah ipun sampun numplek pisan pisan ring I Gede Parta, nangingke wenten sanekamadang ipun, santukan ipun sampunmadrebe somah. Lek manah ipunengrebut ku renan anak.
“Beli, beli gede! Yan buat ento, uli mare beline mlali mai suba kene baan tiang mace. Legan beline trima tiang. Nanging yan pacang makurenan sing sida antuk titian nagingin.”
“Sangkal keto? Apa makrana? Baan beli suba ngelah somah?  Wirwh ada I Putu Pianak adine? Ento ane nyantulungang keneh adine. Kaden beli suba melid ngorahang teken adi. Kurenan beline suba setuju teken adi. Ia anak bengkung, tuara byidayang ngelah pianak. Buina ia ane saget nesek beli, apang de kone beli nyesel di mani puane. Buat pianak adine I putu, eda adi sengsayai beli sanggup nanggung ia nyekolahang nganti setegeh-tegehnyane. Buin abesik adi! Ingetang gunan ipune! Percuma adi idup yan sing bisa ngisep madun liange. Buin pidan adi buin maan ngulurin liang? Yan sing jani dienune bajang?”
Mrase kalilih ipun Luh Manik mirage baoseasapunika. Kapineh-pineh antuk ipun sayuakti patut sami. Saenune maurip iraga ngulurin liang. Kadi layangane polih angin aris nrawang keneh ipune ngancan ngdohang ngungsi langite biru, lali ring sikian ipune lacur, lali ring pianak. Sampun kasusupan antuk raos manis, kaayun-ayunang ring taman sekare sane bek anuk kasukan. Makaklih lali ring awak. Mlayar ring segara madune, kagulung-gulung antuk ombak sangiang samara. Rasa-rasane nenten wenten anak tiosan ring gumine.
“Adi! Dong tugtugang tresnan adine teken beli. Tulungan beli lara, adil idepang ja ragan adine ngancit  ukudan beline uli kawah candradimukane!”
“Beli, beli gede! Anggon beli gena nyaratang anak buka tiang? Beloge ngonyang nyajawining nelahang dogen.”
“Beh, beh! Ene mara ia! Eda ja liunan gaya! Cutetne adi, sanggup teh nampi beli nganggon kurenan. Kenken krasabaan adi?”
“Sara suba beli baan ditu. Tiang tusing bisangorahang apa- apa. Keto ya baos beline, kudiang tiang makelid? Satmaka anake buka beli ngejuk be di panene.”
“Sakadi anake menang lotre enem yuta egar manahnyane I Gede Parta mirage baos Luh Manike. Sampun enam antuk ipun mamanahang, artin ipun lamaran ipunne sampun katampi.
“Kene Luh. Apa men buin lantangang. Cutetne buin mani peteng pukul siane beli lakar ngalih adi mai. Apang Luh tragia nyen nyantosang beli.” Ni Luh Manik nenten masaur. Yan punika ring payudan ipun sampun kalah.
Benjangne semeng, mabaiayutan ortine. Truna-trunane mangonjakang ring pajongkokan ngrembugang inidik hubungan Luh Manike sareng I Gede Parta.
“Lamun suba anak sugih ajankeles baana anake luh.” Keto pakrinik ipune sami sambilanga ngecel ayam.
“Jani suba gantin bingine pungkat. Aduh tui aget Pak Gede Parta. Maan somah jegeg, sugih. Mapunduh agete ditu!” masaur sane lianan.
“Pokokne buka barange anu took. Tonden karoan ia ngelanang, wireh konden juanga. Keneh anak luh bise meseh sai-sai. Yan sing mula jutukarma, yan sing mula peganti, yang sing mula utange ditu joh para ia bakal anggona kurenan. Yan mula lacure mapunya, ubungaane rapat bise uug. Anake ane sube makurenan bisa palas.” Nutur malih sane lianan.
“Nah cai mula liunan tutur! Lengar tendas caine amah tutur. To mekrana kayang jani cai tusing ngelah kurenan. Bes belig, lebihan pilih!” Makalukan yuakti ortine ring margi-margi. Napi malih ring kumpulan luh-luhe. Makejang pada demen ngraosang timpalne. Ring tugade dinuju kayeh, pagrumung ipun ngreta saling sautin. Nenten sane mabuaka ngesengin kuping, mangda terang miragi. Rame pisan. Sekadi anake ningehang orta indik pendaratan manusa ring Tulane.
Luh Manik anak mula tebel kupingnyane. Nenten naenan ipun ngrungu orta sane makangin-makauh nenten karuan-karuan. Seleg ipun ngrug madolan ring warung. Saantukan janjin ipune sampun pasti ring I Gede Parta, irika raris ipun matur ring matuan ipune makakalih.
“Meme bapa ajak dadua tiang nunas sinempura pisan, wireh belog tiange bes kliwat. Sigug tiange ngoyang. Yan apa ane ngengkleg tiange. Buin nyanan peteng tiang jagi ninggalin bapa ajak dadua muah I Putu. Wireh sampun pas pisan janjin titiange ngajak beli Gede Parta. Da nyen bapa pedih teken tiang. Runguang cucunbapane jumah melah. Dija ja tiang ngoyong. Uli ditu nyen bapa muah I putu tresnin tiang. Uli ditu baan tiang ngyasain bapa. Pengidih tiang da nyen bapa med mapianak teken ukudan tiange, yadiapin tiang tusing nu dini ngajak bapa.” Wus punika raris ipun ngeling sigsigan. Mataunyane kapioalasan pisan ring ipun tumulimasaur alus.
“eda ten cening ngeling Luh! Bapa tusingja pedih, wireh bapa sube tain mawak bajang. Bapa suksema pesan teken Luh. Wireh sube olas pesan nunggu anake buka bapa muah memen ceninge dini. Yan lenan teken Luh, meh-mehan pidan sube bapa kalian. Nah yan suba mula kembang keneh ceninge, majalan sube cening apang melah. Nanging yan dadi punggelin bapa, antosang malu apang kalih ia I Putu. Dening cening sube menjajanji pasti kudiang bapa? Sing nyidayang cening matempo malu?”
“sampunapiang tiang mena bapa. Kadukang sampun sanggupin tiang. Yan tiang ngelengin janji, tong ja gigis pangupete sane pacing trima tiang!”
“yan keto ja, lautang suba rencanan ceninge. Nanging eda nyen cening engsap teken ukudan bapa teken memen ceninge. Nanging eda nyan cening engsap teken ukudan bapa teken memen ceninge. Ingetang pianak ceninge I Putu. Da nyen cening nelep megedi. Apang tau masih bapa nyen. Gaenang masih ragan ceninge tongos.
Luh Manik sampun tragia nyantosang pangrauh I Gede Partana. Sampun mapayas aken. Jegege ngonyang, pinaka dedari wau turun saking suargaloka. Pukul si kirang lime menit. Malih limang menit kewatan, sah sampun ipun dados somah I Gede Partana, wusan kajulukang janda kembang. Tindakan ipun paling. Mrawat-rawat ring mata ne nrawang doh pisan, kagiat ipun miragi matuannyane Luh jerit-jerit, katulung-tulung.
“tulung, tulung. Aduh Dewa Ratu, kenken ja cucun tiange?” ngencol ipun mlaib nyagjag. Kapanggih raris matuanyane luh-muani ngurut-urut pianaknyane I Putu Sastra. Awaknyane panes bara, nenten eling ring raga. Sawetara wenten empat puluh satu derajat selsius. Pisangan-pisanganyane akeh sane rauh nulungin. Wenten sane nyimbuh, wenten sane ngrut-urut baan minyak angin muah rheumason makasami nenten mersidayang.
“Nelahang kompres dogen baan es bapa! Kebenengan di warung nu ada sisan es atebih,” pajar ipun Ni Luh Manik, nuli mlaib ka warung ngambil es. Sesampune kakompres, sida raris panes awak anake alit turun. Sawatara dasa menit eling anake alit malih ring raga. Kapanggih memenyane ngurut-urut raris ipun ngeling sengu-sengu, sinambii mesesambatan.
“meme, meme! Da tiang kalian!”
Makebios yeh panon Luh Manike mirage eling pianaknyane. Tumuli ipun masaur sambilang ipun ngurut-urut batis pianakngane.
“suud ngeling Ning! meme sing ja ngalin  buka cening.” Nyag rasane manah ipune. Lebih-lebih yen ipun eling ring janjin ipune sampun puput ring I Gede Parta. Tengkejut pisan manah ipune ngatonangsaantukan I Gede Parta sampun wenten  irika. Baagbiing, makudas-kudas panjusang peluh. Pisagan-pisagan ipune makejang bengong mabalih.
“men kenken I Putu Luh?” mataken ipun ngicalang kabibilan manahnyane.
“Awake bara beli! Ia maan engsap teken awaksawetara desa menit. Nanging mangkin sampun inget malih, turing panesnyane sampun taler ngigisang.”
“yen keto luh! Melahan priksaang dogen buin mani kadokter. Beli ja ngateh nyen. Jani wireh nu peteng tegarang bang malu ia pil apese!”
“inggih beli. Becikang benjang pacang rembugang titiang malih ngajak I bapa.”
Rencana ipune jagi mamargi, nganten wengine punika wangde sapisan saatukan bencanene sane tong dados antuk ngelidang. I Gede Parta makelemah ngijengin I Putu Sastra irika.
Ni Luh Manik bimbang ring manah. Inget ipunring elling pianaknyane tuni. “memeda tiang kalian!” kadi paniubangane yuakti. Malihbaatan ring pianak, malih baatan ring IGede Parta manah ipune.
Tengkejut malih ipun tan sinipi. Rasa-rasa wenten suara ngawag-awag kapirangi, sekadi suara somah ipune sane sampun padem.
“Adi, ingetang nyen anake buka beli matannem dini ditengahpasihe. Melahangnresnin pianak beline I Putu!”
Lami ipun engsek ring manah. Eling ipun ring sumpahnyane dumun, daweg wau pangantenan. Sumpah pacang trsna trus masomah kayang kawekas. Sesampune ipun nimbangin antuk manah sane rena, iirika raris ipun mutusangjagi nolak lamaran I GedePartane. Tumuliipun ngambil kertas muah pulpunpacang kanggen surat sane praya katur ring IGede Parta.
                                                                                                   Denpasar, 15 Maret 1975
Beli gedeparta Yth.
Pinih riin tiang nunas senampra pisan banget, maantukan titian nenten mersidayang nagingin janjin titian ring beli. Beli taler sampun uning ring bencana sane nepen pianak titiang. Wireh asapunika sane mangkin titiang nunas mangda beli ledang nyabut janji tiange punika. Angep nenten wenten. Sampunang beli duka ring titiang, dening titiang sampun mutusang pacing nresnin pianak, sane anggen titiang panegulan manah, buat legan beline ring titiang muah ring pianak titiange I Putu, titiang matur suksema pisan.
Beli Gede! Sane mangkin wau titiang eling ring awak. Napi kaden sane ngangkebang matan titiange, kadi tiang sanggup masomah teken beli, memadu ngajak I embok maduang beli, yadiastu ke is tuara nyidayang ngelah pianak.
Sayuakti beli, pianak punika penting pisan, dening ipun sane pacing nyledinin iraga mani-puane yaning suba tua. Nika te mawinan titiang nagmbil kaputusan sekadi mangkin. Yan saje mula beli sarat teken pianak pirengang atur titiang. Da sbeet, da putus asa. Seken ke kayun beli? Yan jati buka keto rerehang ragan beline ubad ajak dadua. Kema laku ka Denpasar! Dija kayun beline? Ring dokter pamerintah, ring partikelir sara kayun beline. Cutet jani gumine suba maju. Dumadak ja Bapak Dokter sida nulungin beli, nanging beli apang teher.
Inggih wantah amunika kewentenan atur titiang. Pamekas ipun nyabut janjin titiange ring beli, mogi-mogi Ida Sang Hyang Widhi sueca ngicenin beli katurunan. Malih apisan, ttiang nunas ampura apang banget pisan!
                                                                                                   Titiang
                                                                                                   Luh Manik

Kadi bogolan lepas saking bui manah ipune ri wus ulis surat punika. Malih ajebos surat punika jagi papetang ipun ring anak matumbasan sane mapisaga ring I Ged Parta sane sanggup nyingidang rahasia ipune.
Pukul tengah tiga nyanjaang.
Ring kamare kapanggih pisanak ipune sirep lelep tan makrisikan. Rena pisan. Luh manik makenyung manis ngaksi, tumuli mabaos ring manah.
“Uduh cening pagantunga keneh memene!”
Suaran radione nguci alus pisan, nyiarang pupuh semarandhana saking RRI Denpasar. Ni Luh Manik matambah-tambah rena ring manah.